1.
Oruc tutmaq; Əgər təklifə çatmış şəxslərin şəri üzrü olmasa bu ayın günlərini
oruc tutmaq onlara vacibdir.
2. Sədəqə vermək. [1]
3. Günahları tərk etmək; Bu ayın ən
gözəl əməllərindən biri də günahları tərk etməkdir. [2]
4. Quran oxumaq; Ramazan ayı Quranın
baharıdır. İmam Sadiqdən (ə) belə nəql olunub: "Bu ayın pişvazına Quran qiraətilə
gedin!” [3]
5. Xüsusi namaz təqibatları; Namazdan
sonra bu təqibatlar oxunsun:
"Əllahummərzuqni
həccə bəytikəl-həram ...”
"Ya əliyyu, ya əzim ...”
"Əllahummə
ədxil əla əhlil-quburis-surur ...”
Bunlar kamil şəkildə "Məfatih əl-cinan” kitabında gəlmişdir.
6. Çox yeməkdən çəkinmək; Bu ayda səfərdə
olan şəxslər kimi, oruc tutmaqdan azad olan şəxslərin çox yeməsi məkruhdur. [4]
7. Bu ayın hər gününə məxsus olan və
"Məfatih əl-cinan” kitabının ramazan ayının günlərinin əməlləri bölməsində gəlmiş
duaları oxumaq. [5]
8. Ramazan ayından 23 gün keçməzdən
öncə qeyri-zəruri səfərlər məkruhdur. [6]
9. Böyük və kiçiklərə hörmət etmək;
Həzrət
Məhəmməd (s) peyğəmbər bu ayın girişi zamanı, xütbələrindən birində belə
buyurmuşdur:
-"Böyüklərə hörmət edin, kiçiklərlə mehriban olun. Yaxınlarınızla gediş-gəlişiniz
olsun. Bu ayda əxlaqını gözəlləşdirən şəxs, sirat körpüsündən keçmə icazəsi
alacaqdır.” [7]
10. Oruc tutanları iftar süfrəsinə
qonaq etmək. [8]
11. Hər gecə "iftitah” duasını
oxumaq. [9]
12. Qüsl etmək.Ayın sayca tək gecələrində
və sonuncu onluqda (20-30-cu gecələrdə) qüsl almaq müstəhəbdir. [10]
13. İftarın ədəblərini riayət etmək:
a. İftar vaxtı "Qədr” surəsi
oxunduqdan sonra, aşağıdakı dua oxunsun:"Əllahummə ləkə sumtu, və əla rizqikə əftərtu,
və ələykə təvəkkəltu”"İlahi Sənin üçün oruc tutdum, Sənin ruzinlə iftar etdim və
Sənə təvəkkül etdim”.
b. Orucunu halal qida ilə açsın və
daha yaxşı olar ki, xurma ilə iftar etsin.
c. Yaxşı olar ki, iftarı şam və işa
namazından sonra açsın. Əlbəttə əgər taqətdən düşməyibsə və ya bir dəstə iftar
üçün onu gözləmirsə. [11]
14. Mübarək ramazan ayının hər gecəsində
xüsusi nafilə namazlarını qılmaq: [12]
Birinci gecə: Dörd rəkət (iki dənə
iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra on beş dəfə "İxlas”
surəsi oxunur.
İkinci gecə: Dörd rəkət (iki dənə iki
rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra iyirmi dəfə "Qədr” surəsi
oxunur.
Üçüncü gecə: On rəkət (beş dənə iki rəkətli)
namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra əlli dəfə "İxlas” surəsi oxunur.
Dördüncü gecə: Səkkiz rəkət (dörd dənə
iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra iyirmi dəfə "Qədr”
surəsi oxunur.
Beşinci gecə: İki rəkət namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra əlli dəfə "İxlas” surəsi oxunur. Namazın salamından
sonra isə yüz dəfə salavat deyilir.
Altıncı gecə: Dörd rəkət (iki dənə
iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra bir dəfə "Mulk” surəsi
oxunur.
Yeddinci gecə: Dörd rəkət (iki dənə
iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra on üç dəfə "Qədr” surəsi
oxunur.
Səkkizinci gecə: İki rəkət namaz. Hər
rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra on dəfə "İxlas” surəsi oxunur. Namazın
salamından sonra isə min dəfə "Subhanəllah” zikri deyilir.
Doqquzuncu gecə: Şam və işa namazları
arasında altı rəkət (üç dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən
sonra yeddi dəfə "Ayətəl-kürsi” oxunur. Qurtardıqdan sonra isə əlli dəfə
salavat.
Onuncu gecə: İyirmi rəkət (on dənə
iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra otuz dəfə "İxlas” surəsi
oxunur.
On birinci gecə: İki rəkət namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra iyirmi dəfə "Kövsər” surəsi oxunur.
On
ikinci gecə: Səkkiz rəkət (dörd dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra otuz dəfə "Qədr” surəsi oxunur.
On
üçüncü gecə: Dörd rəkət (iki dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra otuz dəfə "Qədr” surəsi oxunur.
On
dördüncü gecə: Altı rəkət (üç dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra otuz dəfə "Zəlzələ” surəsi oxunur.
On
beşinci gecə: Dörd rəkət (iki dənə iki rəkətli) namaz. Birinci
iki rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra yüz dəfə "İxlas” surəsi oxunur. İkinci
iki rəkətdə isə "Fatihə” surəsindən sonra əlli dəfə "İxlas” surəsi oxunur.
On
altıncı gecə: On iki rəkət (altı dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra on iki dəfə "Təkasur” surəsi oxunur.
On
yeddinci gecə: İki rəkət namaz. Birinci rəkətdə "Fatihə” surəsindən
sonra istədiyi surəni oxusun, ikinci rəkətdə isə yüz dəfə "İxlas” surəsi
oxunur. Namazdan sonra isə yüz dəfə "La ilahə illəllah” zikri deyilir.
On
səkkizinci gecə: Dörd rəkət (iki dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra iyirmi beş dəfə "Kövsər” surəsi oxunur.
On
doqquzuncu gecə: Əlli rəkət (iyirmi beş dənə iki rəkətli)
namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra bir dəfə "Zəlzələ” surəsi oxunur.
İyirminci
gecədən iyirmi dördüncü gecəyə qədər: Hər gecədə səkkiz rəkət
(dörd dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən sonra istədiyi
surəni oxuya bilər.
İyirmi
beşinci gecə: Səkkiz rəkət (dörd dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra on dəfə "İxlas” surəsi oxunur.
İyirmi
altıncı gecə: Səkkiz rəkət (dörd dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra yüz dəfə "İxlas” surəsi oxunur.
İyirmi
yeddinci gecə: Dörd rəkət (iki dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra iyirmi beş dəfə "İxlas” surəsi oxunur.
İyirmi
səkkizinci gecə: Altı rəkət (üç dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra yüz dəfə "Ayətəl-kürsi”, yüz dəfə "İxlas” surəsi və
yüz dəfə "Kövsər” surəsi oxunur. Namazdan sonra isə yüz dəfə salavat.
İyirmi
doqquzuncu gecə: İki rəkət namaz. Hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən
sonra iyirmi dəfə "İxlas” surəsi oxunur.
Otuzuncu
gecə: On iki rəkət (altı dənə iki rəkətli) namaz. Hər rəkətdə
"Fatihə” surəsindən sonra iyirmi dəfə "İxlas” surəsi oxunur. Namazdan sonra isə
yüz dəfə salavat deyilir.
Ramazan ayının gecə və gündüzlərinin xüsusi
əməlləri
Birinci gecə:
1. İmam Hüseyni (ə) ziyarət etmək və ya ziyarətnaməsini oxumaq. [13]
2.
Ramazan ayının birinci gecəsinə məxsus olan duanı oxumaq. Bu dua "Məfatih əl-cinan”
kitabını ramazan ayının birinci gecəsinin əməlləri bölməsində gəlmişdir. [14]
Birinci
gün:
1. Qüsl almaq. [15]
2.
Bu günün namazını qılmaq. Bu namaz iki rəkətdir. Birinci rəkətdə "Fatihə” surəsindən
sonra "Fəth” surəsi oxunur. İkinci rəkətdə isə "Fatihə” surəsindən sonra istədiyi
surəni oxuya bilər. [16]
3.
Ətir vurmaq.
4.
Ramazan ayının birinci gününün duası oxunsun. [17]
Altıncı
gün:
1. Bu günün namazını qılmaq. Bu namaz iki rəkətdir. Hər rəkətdə "Fatihə”
surəsindən sonra iyirmi beş dəfə "İxlas” surəsi oxunur.
2.
Altıncı günün duasını oxumaq.
On
üçüncü gecə:
1. Bu günün namazını qılmaq. Bu namaz iki rəkətdir. Namazın hər rəkətində
"Fatihə” surəsindən sonra "Yasin”, "Mülk” və "İxlas” surələri oxunur. [18]
2.
"Mücir” duasını oxumaq. [19]
On
dördüncü gecə:
1. On üçüncü gecədə deyilən iki rəkətli namazı iki dəfə qılmaq.
2.
"Mücir” duasını oxumaq.
On
beşinci gecə:
1. On üçüncü gecədə deyilən iki rəkətli namazı üç dəfə qılmaq.
2.
"Mücir” duasını oxumaq.
3.
İmam Hüseyni (ə) ziyarət etmək və ya ziyarətnaməsini oxumaq. [20]
On
doqquzuncu, iyirmi birinci və iyirmi üçüncü gecələr:
Rəvayətlərdə bu gecələr "Qədr” gecələri kimi qeyd olunub. Bu gecələr
olduqca fəzilətli gecələrdirlər və bu gecələrin müştərək və məxsus əməlləri var
ki, aşağıda izah edilir:
a.
Qədr gecələrinin müştərək əməlləri:
1.
Qüsl almaq. Yaxşı olar ki, gün batan vaxtı bu qüsl alınsın və şam və işa
namazları bu qüsüllə qılınsın. [21]
2.
Bu gecələrin namazını qılmaq. Bu namaz iki rəkətdir və hər rəkətdə "Fatihə” surəsindən
sonra yeddi dəfə "İxlas” surəsi oxunur. Namazın salamından sonra isə yetmiş dəfə
"Əstəğfirullahə və ətubu iləyh” deyilir.
3.
Əhya saxlamaq (gecəni sübhə qədər oyaq qalmaq).
4.
Baş üzərinə Qur`an tutmaq.
5.
Yüz rəkət (əlli dənə iki rəkətli) namaz qılmaq.
6.
Bu gecələrə məxsus olan duanı oxumaq: "Əllahummə inni əmsəytu ləkə əbdən daxira
...” [22]
7.
Sədəqə vermək.
8.
"Cövşən kəbir” duasını oxumaq.
b.
Qədr gecələrinin xüsusi əməlləri:
On
doqquzuncu gecə:
1. Yüz dəfə "Əstəğfirullahə rəbbi və ətubu iləyh” demək.
2.
Yüz dəfə "Əllahuməl`ən qətələtə əmiril-mu`minin” demək.
İyirmi
birinci gecə:
Gecə: Bu gecənin müştərək əməlləri on doqquzuncu gecədə qeyd edildi.
Gündüz:
Etikafa [23] başlamaq. Mübarək ramazan ayının axırıncı on günündə etikaf etməyin
savabı çoxdur.
İyirmi
üçüncü gecə:
1. On doqquzuncu gecədə deyilən müştərək əməlləri etmək.
2.
Fərəc duasını "Əllahummə kun livəliyyikəl-höccət ibnil-həsən ...” oxumaq.
3.
"Ənkəbut”, "Rum” və "Duxan” surələrini oxumaq.
4.
Min dəfə "Qədr” surəsini oxumaq.
5.
Bu gecənin xüsusi duasını "Əllahumməm-dud li fi `umri ...” oxumaq. [24]
İyirmi
yeddinci gecə:
1. Qüsl almaq.
2.
Rəvayətdə qeyd olunub ki, İmam Zeynəl-abidin (ə) bu gecədə bu duanı təkrarla
oxuyardı:"Əllahummər-zuqnit-təcafiyə `ən daril-ğurur, vəl-inabətə ila
daril-xulud, vəl-isti`dadə lil-məvti qəblə hululil-fəvt.” [25]
Tərcüməsi:
"İlahi, bu dünyadan ayrılmağı mənə ruzi et, əbədi məkana yetişməyi mənə
nəsib et və ölüm anı çatmamış mənə ölümə hazır olmağı nəsib et.”
Otuzuncu
gecə:
1.
Ramazan ayı ilə vidalaşma duasını ("Səhifeyi-səccadiyyə”nin 45-ci duasını)
oxumaq. [26]
2.
İmam Hüseyni (ə) ziyarət etmək və ya ziyarətnaməsini oxumaq. [27]
3.
Bir ayın əməllərini hesablamaq. [28]
4.
"Kəhf”, "Ən`am” və "Yasin” surələrini oxumaq. [29]
5. Qüsl almaq. [30]
6. Yüz dəfə "Əstəğfirullahə və ətubu
iləyh” demək. [31]
7.
Aşağıdakı duanı oxumaq:"Əllahummə la təc`əlhu axirəl əhdi min siyami lişəhri rəməzan,
və ə`uzu bikə ən yətlu`ə fəcru hazihil-ləyləti illa fəqəd ğəfərtə li.”
Tərcüməsi:
"İlahi bu ramazan ayını mənim ömrümün axırıncı ramazan ayı etmə! İlahi
bu gecənin səhərinin açılmasına qədər məni bağışlamayacağından sənə sığınıram.”
Otuzuncu
gün:
1. İmam Əlidən (ə) nəql edilən bu duanı oxumaq:"Əllahummə inni əs`əlukə
ixbatəl-muxbitin, və ixlasəl-muqinin, və muvafəqətəl-əbrar, vəs-tihqaqə həqaiqil-iman,
vəl-ğənimətə min kulli birr, vəs-səlamətə min kulli ism, və vucubə rəhmətikə və
əzaimə məğfirətik, vəl-fəvzə bil cənnəti vən-nəcatə minən-nar.” [32]
Tərcüməsi:
"İlahi Səndən xüşukarların xüşusunu, yəqin əhlinin ixlasını, yaxşılarla
yoldaşlıq, imanın həqiqətinə çatmağı, bütün yaxşılıqlardan bəhrələnmək, bütün
günahlardan amanda qalmaq, Sənin rəhmətinə qovuşmaq, günahlarımın
bağışlanmasını, cənnətə yetişmək və oddan (cəhənnəm odundan) xilas olmağı istəyirəm”.
2.
Məsum imamlara (ə) təvəssül etmək. Mərhum Mirzə Cavad Məliki Təbrizi bu barədə
"əl-Muraqibat” kitabında yazıb: "Bu gün (mübarək ramazan ayının otuzuncu günü) əməllərin
təqdim olunma günü olduğu üçün, bu günün axırında məsum imamlara (ə) üz
tutaraq, təvazö və iltimasla onlardan öz əməllərinin islah edilməsini istəmək
lazımdır. [33]
Qeydlər:
1.
"Bihar əl-ənvar”, c. 97, s. 82.
2.
Yenə orda, c. 96, s. 356, hədis 25.
3.
Yenə orda, c. 1 və 3, s. 386, hədis 1 və 3.
4. "Ürvətül-vüsqa”, c. 2, s. 221.
5. "Məfatih əl-cinan”, s. 202.
6. "Ürvətül-vüsqa”, c. 2, s. 221.
7.
"Bihar əl-ənvar”, c. 96, s. 356, hədis 25.
8. "Misbahu Kəf`əmi”, s. 632.
9. "Misbah əl-mütəhəccid”, s. 520.
10. "Ürvətül-vüsqa”, c. 1, s. 459.
11. "Məfatih əl-cinan”, s. 178.
12. "Bihar əl-ənvar”, c. 97, s. 358,
hədis 25. "Məfatih əl-cinan”, s. 238.
13. "Bihar əl-ənvar”, c. 101, s.99, hədis
29.
14. "Məfatih əl-cinan”, s. 171.
15. "Ürvətül-vüsqa”, c. 1, s. 459.
16. "Məfatih əl-cinan”, s. 220.
17.
Yenə orda, s. 239, "Misbahu Kəf`əmi”, s. 612.
18. "Məfatih əl-cinan”, s.
142.
19.
Yenə orda, s. 223, "Misbahu Kəf`əmi”, s. 268.
20.
"Bihar əl-ənvar”, c. 101, s.99, hədis 29.
21. "Məfatih əl-cinan”, s.
142.
22. Yenə orda.
23. Etikaf müstəhəb bir əməldir ki, ən
azı üç gün olmaqla oruc tutaraq məsciddə qalırlar. Bu müddət ərzində zəruri işləri
çıxmaq şərtilə məsciddən və ibadətdən ayrılmaq olmaz.
24. Yenə orda.
25. Yenə orda.
26. "Misbahu Kəf`əmi”, s. 634.
27. "Bihar əl-ənvar”, c. 101, s.99, hədis
29, "Vəsail əş-şi`ə”, c. 10, s. 369.
