Üsuliddinin 3-cü hissəsi “Nübuvvət” adlanır. “Nübuvvət” sözünün mənası ərəb dilində peyğəmbərlik, yəni qeyb aləmi ilə rabitədə olan elçilik mənasını daşıyır. Din alimləri “Peyğəmbərlik” termininə belə izah vermişlər: “Peyğəmbər, Allah tərəfindən öz bəndələrini doğru yola çəkib, onları günahlardan uzaqlaşdırmaq üçün göndərilmiş insandır və Allahla peyğəmbər arasında ayrı bir insanın vasitə olması qeyri-mümkündür”.

Hər bir müsəlmanın iman etməsi gərək olan “Nübuvvət” çox böyük əhəmiyyət daşıyır. Belə ki, Üsuliddinin daha əvvəlki hissəsi olan “Ədalət”də bəhs etdik ki, Allah-Təala sonsuz ədalət sahibidir və heç kimə zülm etməz. Uca Yaradan bəşəriyyəti yaratmaqla bərabər onlar üzərindəki  öz haqqını da tələb etmişdir. Belə ki, Allah ona şərik qoşmamağı, yalnız ona ibadət etməyi əmr etmişdir. Lakin bildiyimiz kimi Allah-Təalanın sərhədsiz hikməti insanların öz Rəbbləri ilə danışmamasını, qeybdən xəbərsiz olmasını məsləhət bilmişdir. Bəs belə olan vəziyyətdə insan necə haqqı tapa bilər? Allahın əmrlərindən necə xəbər tuta bilər?

Məhz dediyimiz ədalət məqamı burada da özünü biruzə verir. Allah elçilər göndərməklə öz bəndələrinə göstərişlərini bəyan edir. Quranda buyurulur: “Biz hər ümmətə: “Allaha ibadət edin, Tağutdan çəkinin! – deyə peyğəmbər göndərmişdik...” (“ən-Nəhl”, 36).

Həm Qurana, həm də məsumlardan nəql olunan hədislərdə görünür ki, ilahi peyğəmbərlər daim əziyyət çəkmiş və işgəncələrə, zülmlərə məruz qalmışlar. Lakin onların bu hadisələr qarşılığında göstərdiyi şücaət insanı təəccübləndirməyə bilməz. Bundan başqa ilahi peyğəmbərlərdə bir sıra xüsusiyyətlər vardır ki, onları yalançı peyğəmbərlərdən fərqləndirsin.

1-Peyğəmbərin özünəməxsus rəftarı, həyat boyu azğın yollara düşməməsi və xalq arasında pis adam kimi tanınmaması;

2-Özündən qabaqkı və sonrakı peyğəmbərlərdən xəbər verməsi;

3-Xalqı, bir olan Allaha itaət edib. günahkarlıqdan çəkindirməsi;

4-Sözlərinin sağlam ağıl və düşüncə ilə uyğun gəlməsi;

5-Öz ilahi dəvətini isbat etmək üçün möcüzə gətirməyə qadir olması;

Məsələn, Həzrəti Muhamməd (salləllahu aleyhi və Alihi və salləm) hələ peyğəmbərlik məqamına çatmamış xalq arasında etibarlı, saleh bir şəxs kimi tanınmış, camaat ona “Əmin” ləqəbini vermişdir. Həmçinin o həzrət heç vaxt əhalinin cəhalətindən istifadə edib onlar üzərində öz səltənətini qurmamışdır. Tarix kitablarında belə yazılır ki, Həzrət Mühəmməd səlləllahu əleyhi və Alihi və səlləmin körpə oğlu İbrahim vəfat edən gün günəş tutuldu və şəhər qaranlığa qərq oldu. Müsəlmanlar arasında günəşin İbrahimin vəfatı münasibəti ilə tutulması sözü yayıldı və bu söz dildən dilə gəzdi. Həzrət Peyğəmbər (s) bu sözü eşidən kimi müsəlmanları bir yerə yığıb xalq arasında yayılmış sözü təkzib etdi və günəşin tutulmasının təbii bir hadisə olduğunu vurğuladı. Gördüyünüz kimi, Həzrət Muhəmməd (s) yeni müsəlman olmuş cahil ərəblərin sadəliyindən istifadə etməyib bu xəbəri təkzib etməklə özünün həqiqi peyğəmbər olduğunu sübuta yetirmişdir. Yalandan peyğəmbərlik iddiası edən hər bir şəxs isə xalqın cəhalətindən istifadə edib, öz mənafeyi üçün belə bir vəziyyətdən sui-istifadə edərdi.

Peyğəmbərlərin digər bir əlaməti isə onların möcüzəsidir. Hər bir peyğəmbər müəyyən bir möcüzəvi qabiliyyətə malik olmuşdur. Həzrəti Muhamməd də (s) eləcə. Məsələn, nəql olunmuş rəvayətə əsasən Məkkə müşriklərindən bir dəstəsi o həzrətin yanına gəlib onlar üçün bir mö'cüzə göstərməsini xahiş etdilər. həzrət Muhəmməd (səlləllahu ələyhi və Alihi və səlləm), mübarək barmağı ilə 14-kecəlik aya işarə etdi və ay iki hissəyə bölündü. Sonra bir daha bitişdi. Elə bundan sonra “əl-Qəmər” surəsinin 1-ci və 2-ci ayələri nazil oldu: “O saat (qiyamət) yaxınlaşdı və ay (Peyğəmbərin möcüzəsi ilə) parçalandı. Əgər müşriklər (Muhəmməd əleyhissəlamın peyğəmbərliyinin həqiqiliyini təsdiq edən) bir möcüzə görsələr, (imandan) üz döndərib: “(Bu, uzun müddət) davam edən bir sehrdir!” – deyərlər”.

Bundan başqa Nübuvvət mövzusunda bir neçə məsələni diqqətinizə çatdırırıq:

1- Bütün ilahi peyğəmbərlərin Allah-təala ilə rabitə və əlaqəsi üç yoldan xaric olmamışdır və bu üç yol; vəhy, hicab arxası və mələk vasitələrindən ibarətdir.

Qurani-kərimdə oxuyuruq: “Allah bəşər övladı ilə ancaq vəhylə (ilham və röya ilə), yaxud (Musa kimi) pərdə arxasından danışar (Allahın kəlamı eşidilər, amma Özü görünməz). Və ya bir elçi (mələk) göndərər ki, o da Allahın izni ilə (göndərildiyi kimsəyə) Onun istədiyini vəhy edər. Həqiqətən, O (hər şeydən) ucadır, hikmət sahibidir!” (“əş-Şura”, 51).

2- İslam əqidəsinə əsasən peyğəmbərlər bir sıra xüsusiyyətlərə malik olmalıdırlar:

a) Kişi olması; Bütün ilahi peyğəmbərlərin kişi olması zəruridir və Qurani-Kərim bu sözü təsdiq edir: “(Ya Rəsulum! Biz səndən əvvəl də hər bir ümmətə mələk deyil) ancaq kişilər (kişi peyğəmbərlər) göndərdik ki, onlara vəhy edirdik...” (“əl-Ənbiyya”, 7).

b) Peyğəmbərlərin öz xalqlarının dilində danışması; Qurani-Kərimdə buyurulur: “Biz hər bir peyğəmbəri yalnız öz millətinin dilində (danışan) göndərdik ki, (Allahın əmrlərini) ona izah edə bilsin” (“İbrahim”, 4).

c) Peyğəmbərlərin xalqdan mükafat (pul və s) almaması. Quranda buyurulur: “(Ya Peyğəmbər!) De: “Mən sizdən bunun (risaləti təbliğ etməyimin) müqabilində qohumluq məhəbbətindən (əhli-beytə sevgidən) başqa bir şey istəmirəm” (“əş-Şura”, 23).

d) Peyğəmbərlərin məsum olması;

İlahi peyğəmbərlər dünyaya gələndən vəfat edənədək heç bir günah iş görməmiş, ilahi vəhyi (hökmləri) xalqa çatdırmaqda səhv etməmiş və bu işdə heç bir şeyi yaddan çıxarmamışlar. Bu isə təkcə iddia olmayıb, istər ağıl, istərsə də ayə və rəvayətlər vasitəsi ilə təsdiq olunur. Çünki günahkar, unudan və səhv edən şəxsin peyğəmbər olması heç də qəbul olunası bir şey deyildir.

Əks təqdirdə, xalq günahkar peyğəmbərin (özü günahkar olduğuna görə) sözlərinə baxmayıb günaha batar, həmçinin səhv edib unudan (yaddaşsız) peyğəmbər isə Allah hökmünün əvəzinə xalqa yalnış hökmləri çatdırar. Bu isə ilahi peyğəmbərlərin göndərilməsi tərzi təfəküründən çox-çox uzaqdır. Qeyd etdiyimiz kimi, peyğəmbərlər insanları Allah ibadətinə dəvət etməyə və günahdan çəkindirmək üçün göndərilmişdir. Qurani-Kərimdə oxuyuruq: “(Ya Rəsulum!) Yadına sal ki, İbrahimi öz Rəbbi bir neçə sözlə (bəzi əmrləri ilə) imtahana çəkdiyi zaman o, (Allahın əmrlərini) tamamilə yerinə yetirdi. (Belə olduqda Allah ona: ) “Səni insanlara imam (dini rəhbər, başçı) təyin edəcəyəm”, -dedi. (İbrahim isə: ) “Nəslimdən necə?” – deyə soruşdu. (Allah onun cavabında: ) “(Sənin nəslindən olan) zalımlar mənim əhdimə (imamlığıma) nail olmazlar”, -buyurdu” (“əl-Bəqərə”. 124). Beləliklə günah edən şəxs zalım, zülmkar şəxs isə heç vaxt peyğəmbərliyə (rəhbərliyə) çata bilməzlər. Quranda buyurulur: “Həqiqətən, Allahın Rəsulu Allaha, qiyamət gününə ümid bəsləyənlər (Allahdan, qiyamət günündən qorxanlar) və Allahı çox zikr edənlər üçün gözəl örnəkdir!” (“əl-Əhzab”, 21). Görəsən günahkar və yaxud yaddaşsız bir şəxs İslam ümməti üçün nümunə ola bilərmi? həmçinin belə bir söz ağıl və məntiqlə uyğundurmu? Bu haqda artıq izaha ehtiyac duyulmur və hər bir ağıl sahibi bu sözün nə qədər doğru olduğunu çox yaxşı başa düşür.

3- Bizim əqidəmizə görə qədim zamanlardan indiyədək insanların doğru yola hidayət olunması üçün 124 min peyğəmbər gəlmişdir ki, onların birincisi Həzrət Adəm (əleyhissalam), sonuncusu isə Həzrət Mühəmməd səlləllahu ələyhi və Alihi və səlləmdir. Bu peyğəmbərlərdən 26-nın adı Qur'ani-kərimdə zikr olunmuşdur ki, bu haqda Nisa surəsinin 163 və 134, Ən'am surəsinin 84-86, Ənbiya surəsinin 85, hud surəsinin 50, 61, 84, həmçinin Fəth surəsinin 29-cu ayələrinə baxa bilərsiniz.  Əbuzər (r.ə) nəql edir ki, Həzrət Mühəmməd (səlləllahu əleyhi və Alihi və səlləm)-dən peyğəmbərlərin sayını soruşduqda buyurdu: “(İlahi peyğəmbərlər) 124 min nəfərdir”.

4- Allah tərəfindən göndərilmiş 124.000 peyğəmbər heç də bir-biri ilə bərabər olmamış, məqam və mənzilətdə bir-birləri ilə fərqlənmişlər. Qurani-Kərimdə buyurulur: “(Ya Rəsulum!) Bu peyğəmbərlərin bəzisini digərindəm üstün etdik. Allah bunlardan bəzisi ilə danışmış, bəzisinin isə dərəcələrini yüksəltmişdir” (“əl-Bəqərə”, 253).

5- İlahi peyğəmbərlərdən yalnız 5 nəfəri «Ulul-əzm» peyğəmbərlər kimi tanınmış və bunun səbəbi onların şəriət və dinlərinin bütün dünya üçün gəldiyi və asimani kitaba malik olmalarından ibarətdir. Ulul-əzm peyğəmbərlər Həzrət Nuh (ə), Həzrət İbrahim (ə), Həzrət Musa (ə), Həzrət İsa (ə) və Həzrət Muhəmməd (s) ki, onlara nazil olan kitablar aşağıdakılardan ibarətdir:

1-Suhuf-(Nuh əleyhissalam);

2-Suhuf-(İbrahim əleyhissalam);

3-Tövrat-(Musa əleyhissalam);

4-İncil-(İsa əleyhissalam);

5-Quran-(Həzrət Mühəmməd səlləllahu ələyhi və Alihi və səlləm);

Ulul-əzm peyğəmbərlərin daha üstünü isə islam peyğəmbəri Həzrət Mühəmməd (səlləllahu ələyhi və Alihi və səlləm)-dir. O, Həzrət (s) buyurur: “Mən Cəbrail, Mikail, İsrafil və Allahın bütün yaxın mələklərinin üstünü, xalqın daha yaxşısı və Adəm övladlarının seyyidi və ağasıyam” (“əl-etiqadat fi dinil imamiyyə”, səh.65).

6- Qurani-Kərim Həzrət Muhəmmədə (s) iki dəfə nazil olmuşdur ki, birinci dəfə o həzrətin mübarək qəlbini nuralandırıb vəhyə hazırlamaq üçün icmali şəkildə, ikinci dəfə isə tədriclə olaraq 40 yaşından başlayıb 63 yaşında sona çatmışdır.

7- Qurani-Kərim həzrət Muhəmmədə (s) nazil olduğu kimi qalmış və heç bir təhrifə məruz qalmadan bizim əlimizə çatmışdır. Bu haqqda müqəddəs kitabda buyurulmuşdur: “Şübhəsiz ki, Quranı Biz nazil etdik və sözsüz ki, Biz də onu (hər cür təhrif və təbdildən; artırıb-əskiltmədən) qoruyub saxlayacağıq!” (“əl-Hicr”, 9).

8- Həzrət Muhəmməd (s), peyğəmbərlərin sonuncusu və üstünü olduğu kimi, İslam dini də dinlərin sonu, üstünü və əbədisidir. Həqiqətdə İslam dininin zühur etməsi ilə sair dinlər öz etibarlarını itirmişlər. Həzrət Muhəmməddən (s) sonra isə heç bir peyğəmbər gəlməyəcəkdir. Qurani-Kərimdə oxuyuruq: “Muhəmməd aranızdakı kişilərdən heç birinin atası deyildir. (Oğul odur ki, kişinin öz belindən əmələ gələ!) Lakin o, Allahın Rəsulu (elçisi) və peyğəmbərlərin sonuncusudur. Allah hər şeyi biləndir!” (“əl-Əhzab”, 40).

9- Qurani-Kərimdə buyurulduğu kimi, bəzi vaxtlar eyni zamanda iki şəxs peyğəmbərlik etmiş, amma onlardan biri digərinə tabe olmuşdur ki, Həzrət İbrahim və həzrət Lut əleyhiməssalamı buna misal göstərmək olar.

10- Biz müsəlmanlar İslam dini və Həzrət Mühəmmədin (s) sair dinlər və peyğəmbərlərdən üstün olmasına inanmaqdan əlavə, bütün ilahi dinlər, peyğəmbərlər və onlara gələn ilahi kitablara dərin hörmət bəsləyirik. Qurani-kərimdə oxuyuruq: “Peyğəmbər Rəbbi tərəfindən ona nazil edilənə (Qurana) inanmış və möminlər də iman gətirmişlər. (Onların) hamısı Allaha, Onun mələklərinə, kitablarına və (bütün) peyğəmbərlərinə iman gətirərək dedilər: “Biz Onun peyğəmbərləri arasında fərq qoymuruq. (Allahın hökmlərini) eşitdik (anladıq) və itaət etdik. Ey Rəbbimiz, bizi bağışla, (axırda) Sənin dərgahına (hüzuruna) qayıdacağıq!” (“əl-Bəqərə”, 285).

”İnsanların diriləcəyi gün ilk mən çıxacam. Onlar gəldikləri zaman (Allahın hüzuruna) xətibləri mən olacam. (Allahın rəhmətindən) ümidlərini kəsdikdə (rəhmət məğfirəti) onlara mən müjdələyəcəm. O gün “Livaül-həmd” (Şükür sancağı) mənim əlimdə olacaq. Adəmoğlunu Allaha ən kərim olanı da mənəm” (“ət-Tirmizi”, 3614).

• www.al-shia.org
• quran.al-shia.org
• www.leader.ir
• www.al-sistani.org
• www.islam-azeri.az
• www.haqqyolu.org
• www.islammektebi.org
• www.kovser.az
• www.hicab.tk
• www.ya-ali.ucoz.net
• www.ismayilzade.azeriblog.com