Bəşərin
bütün problemləri onun təqvasızlığında, səadəti isə təqvalı olmasındadır. Həzrət
imam Rza (ələyhis-salam) aqil üçün 10 əlamət buyurmuşdur.
İnsan özünü adamların ən pisi saymalıdır. İnsan öz çalışqanlıq
və təcrübəsilə gördüyü hər bir şəxsin özündən üstün olması qənaətinə gəlir. Əlbəttə,
bunun daimi bir hala keçməsi üçün təkrar-təkrar çalışmaq və s. səylər lazımdır.
Bir insanda şər əməl gördüyümüz zaman onun əməlinin zahiri cəhətdən
şər olduğunu, xeyrinin isə hələ üzə çıxmadığını düşünməliyik. Əgər özümüzü ondan
yaxşı saysaq, xeyr əməlimizin üzə çıxdığını, şər əməlimizin isə hələ üzə çıxmadığını
düşünməliyik. Bunun belə davam edəcəyini, bizdən şər əməl baş verməyəcəyini
haradan bilək ?
Mümkündür səthi duru və zulal, lakin dibi bulanıq bir hovuz
kimi olaq. Mümkündür bir təlatümdə bu bulanıqlıq üzə çıxsın! Bəzən insanı onun
bir zəif nöqtəsi yıxır! Xüsusilə də lovğalıq və həsəd insan həyatının xırmanına
od vurur.
Aqibətimizin xeyirli olması üçün məsum imamın duası və ya
bizim aqibətimizin xeyrli olması barədə verdiyi xəbər istisina olmaqla, başqalarının
tərifləməsi bizim problemimizi həll etməyəcək. Aqibəti xeyir olmaq mühüm məsələdir.
Aga Behcət deyir: "Şeytanın insanla onun axır nəfəsinədək işi var."
Ona görə də o, həyatda olduğu müddət ərzində ona həsr olan bir məclisin keçirlməsinə
icazə vermədi. Şeytan hamını azdırmağa and içmişdir. Minbər, mədh oxumaq, ibadət,
gecə namazı... hər kəsi bir yolla azdırır. Əlaməti də odur ki, özümüzdən razı
oluruq. Aqibəti şər olmaq qürurdan törənir. Allahın yanında özünü kiçildənin
aqibəti xeyir olacaq. Bir az çalışmaqla bu qənaətə gəlmək olar ki, hamı bizdən
yaxşıdır, biz hamıdan arxadayıq.
Bu nöqtəyə diqqət etmək lazımdır ki, xeyir və şər insanın
özündə gizlənib və onlar bütün işlərin açarıdır. Mümükündür bir şəxsin xeyiri
gizli, şəri isə üzə çıxmış olsun. Yaxud da əksinə. Ona görə də istər özümüzdə, istərsə
də başqalarının zahirində olanla əminlik hasil olmaz. İnsanın yeddi qatı vardır.
Bizim daxilimizdə, dərinliyimizdə kim bilir nə proseslər gedir?! Həqiqətən biz
bilmirik. "İnsanı tanıyan Allahdır". Bu cümlənin maraqlı, təəccüb doğuran
cümlələrdən olamasına baxmayaraq əgər yerində deyilməsə insanı cəhənnəmlik,
yerində deyilərsə cənnətlik edir. Bir nəfər təriflənərkən həsəd üzündən və ya şübhə
yaratmaq üçün "insanı tanıyan Allahdır" desəniz cəhənnəmlik olacaqsınız.
Özünüz təriflənərkən "insanı tanıyan Allahdır" desəniz cənnətlik
olacaqsınız. Daxili paklıq şərtdir. İnsanın zahiri bu işdə şərt deyil. Zahiri
ibadətlər mənəviyyatın pak olması üçündür. Əks təqdirdə faydasızdır. Əllamə Təbatəbai
və imam cənabları özlərini başqalarından üstün saymayıblar. İmam Xomeynin mərhum
Seyid Əhmədağaya yazdığı məktublara baxın. Həqiqətən imamın özü barəsində
dedikləri çox təəccüb doğurur. Məsumların (ələyhiməs-salam) buyurduqları insanı
heyrətləndirir: "(Əməllərim) Azdan da azdır, azğınların ən azğınıyam...!"
Onlar belə deyirsə, biz nə deyək ?! Necə özümüzü başqalarından üstün sayaq?! Allahın
hesab dəftəri bizim sandığımız kimi deyil. Afrikanın ən ucqar nöqtəsində bir cavan
xristian qız həzrət İsanın (ə) adı ilə camaatı sağlamlığa dəvət edir, onların
dinə meylini atrırır. Mən hər gün "Ziyarəti-aşura" oxuyub, gecə namazı
qılsam da heç bir şəxsə rəhm etmirəm. O xirstian qızla mən bərabərikmi ?
Məlumdur ki, insanın daxili pak olmalıdır. Əgər insanın öz
daxilini paklamaq məqsədi olsa Allah onun hidayəti üçün vasitələr verəcək. Hər
halda Allahın rəhməti, qəzəbini üstələyir. Bizə ümüd verən də odur ki, Allaha müxalif
deyilik və O, Rəhimlilərin Rəhimlisidir. Gənc insan gərək günahlarına görə bağışlanmaq
istəsin, daha günah etməsin. Qocalar da Allahın tükənməz rəhmətinə ümüd bəsləsin...
Elə əməllər vardır ki, insanın aqibətinin xeyr olmasına səbəb
olur. Onlardan biri də Allah bəndələrinə xidmətdir. Elə əməllər də vardır ki, insanın
aqibətinin şər olması ilə nəticələnir. Harada nə etmək lazım olduğunu ayırd etmək
xüsusi incəlik tələb edir. Heç kəs özü ilə qürrələnməməlidir. İnsan gərək hamını
cənnətlik, özünü isə cəhənnəmlik hesab etsin. Əvvəlcə özünü, sonra camaatı cəhənnəmdən
qurtarmağa çalışsın. Pəhriz etmək cəmiyyətdən uzaqlaşmaq mənasında başa düşülməməlidir.
Pəhriz məqamı cəmiyyət arasında bir işi yerinə yetirərkən irəli gəlir. Cəmiyyətə
qoşulmaq, yalan danışmamaq lazımdır. Gərək yetimin malı yeyilməsin, belə bir
oddan çəkinilsin. "İttəqu" cəmiyyətdən ayrılmaq deyil, "çəkinin"
deməkdir. İslam ictimai dindir. İnsanın vəzifəsi budur ki, özünü düzəltsin və cəmiyyətə
qoşulsun. Ayrı-ayrı fərdlərin vəzifəsi də fərqldir. Mümkündür bir şəxs növbə çəksin,
qaranlıqda oturduğu halda aydınlığı görsün, öz vəzifəsinə diqqətli olsun! O, öz
növbəsində meydana daxil olur, vəzifəsini yerinə yetirir! Adətən bir boşluğu
doludur, bir hərəkətlə vətəni xilas edir! Hər kəs öz həddini bilsə, cəmiyyətə
xidmət etmişdir. Bizim cəmiyyətə qoşulmağımız, çətinliklərə, təhqirlərə dözməyimiz
özümüzü düzəltməyimizə səbəb olacaq. Pəhriz, yəni səhnədə hazır olmaq, Allahdan
qorxmaq...! Öz həddini bilmək də çox mühümdür. Səhnəyə insan gücünün xaricində
olduğu bir vaxtda daxil olmaq olmaz. Bəşərin bütün bədbəxtlikləri, problemləri
təqvasızlıqda, səadəti isə təqvadadır. /haqqyolu/
