Əhli sünnə məzhəbləri ilə cəfəri məzhəbi arasında ixtilafın səbəblərindən biri də azan və iqamədə, həmçinin kəlmeyi-şəhadətdə “Əşhədü ənnə əmir əl-muminin Əliyyən vəliyullah” deyilməsidir. Əhli sünnə məzhəbləri bu ifadəni bidət hesab edir.

Cəfəri məzhəbində isə məsələyə münasibət başqa cürdür. Bu məzhəbin əqidəsinə əsasən “Əşhədü ənnə əmir əl-muminin Əliyyən vəliyullah” nə azanın, nə də iqamənin bir hissəsi deyil və deyilməsi vacib yox, müstəhəbdir.

Bəs bu əmələ bidət adını vermək olarmı? Axı Peyğəmbərin (s) zamanında azanda bu ifadə işlədilmirdi?!

Qeyd edək ki, şəriəttə kökü olmayan şeylər “Bidət” adlanır. Bu ifadənin tərcüməsi isə “Şəhadət verirəm ki, Əli (ə) möminlərin rəhbəri və Allahın vəlisidir”. Məgər bu deyilənlərin şəriəttə kökü yoxmudur?

İlk cümlədə Həzrəti Əlinin (ə) möminlərin rəhbəri olmasından bəhs edilir. İslam mənbələrinə müraciət edək:

Əhli sünnənin mötəbər mənbələrindən olan və “Kitabü sittə”yə daxil olan “Sünəni Tirmizi” əsərinin 5-ci cildinin, 201-ci səhifəsində Peyğəmbərdən (s) belə bir hədis nəql olunur: “Əli məndən sonra bütün möminlərin rəhbəridir”.

Şiə (cəfəri) məzhəbinin ən mötəbər mənbələrindən sayılan “Üsuli Kafi”nin 1-ci cildində Peyğəmbərdən (s) belə bir hədis nəql edilir: “Əli möminlərin ağasıdır”.

Göründüyü kimi bu ifadənin birinci hissəsi bidət deyil. Keçək ikinci hissəsinə:

Həzrəti Əli ibn Əbu Talibin vəli elan edilməsinə ən böyük sübut “Qədiri Xum” hadisəsidir ki, bu da əksər kitablarda təsvir olunub. Bu hadisədə Həzrəti Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) əlini bacardıqca yuxarı qaldırdı və onu ümmətinə rəhbər elan etdi. Bundan başqa “Səhih Buxari”, “Səhih Müslim”. “Sünəni Tirmizi” kimi mötəbər əsərlərdə Peyğəmbərin (s) Əlini (ə) özünün qardaşı, “Tarixi Təbəri”də isə xəlifəsi adlandırdığı göstərilir. Bütün bunlar isə Əlinin (ə) həqiqətən vəli olmasına dəlalət edir.

“Tövzihul-məsail” risaləsində yazıldığı kimi bu ifadə azan və iqamənin (həmçinin şəhadətin) bir hissəsi deyil və onu demək müstəhəb hökmündədir. Bu bir növ Əlinin (ə) vilayətinə şəhadət verməkdir ki, bu da şiə məzhəbində əqidəvi məsələdir.

Əhli sünnədə isə sübh azanında “Əssalətu xəyrun minənnovm” demək müstəhəbdir.  Lakin Buxari və Müslimin “Səhih” kitablarında bu haqqda məlumat yoxdur. Bəzi rəvayətlərdə isə bu cümlənin ikinci xəlifə Ömər ibn Xəttab və onun oğlu Abdullah tərəfindən artırıldığı deyilmişdir (“əl-Əzan”, Əbu Hatəm, səhifə 45).