81. Onlar (sənin yanında) «itaət edənlərik»
deyirlər. Sənin yanından çıxanda(n sonra isə) onların bir dəstəsi öz gecə yığıncaqlarında,
başlarında sənin dediyindən başqasını və özlərinin sənin yanında dediklərindən başqa
şey dolandırırlar. Allah onların gecələr başlarında dolandırdıqlarını yazır. Odur
ki, onlardan üz döndər və Allaha təvəkkül et. Allahın işləri öhdəsinə götürməsi
kifayətdir.
82. Bəs məgər onlar bu Qur’anın (maarifi) barəsində
düşünmürlər?! Əgər o, Allahdan qeyrisi tərəfindən olmuş olsaydı, şübhəsiz, onda
çoxlu ziddiyyət tapardılar.
83. Əgər onlara əmin-amanlıq və ya qorxu (müsəlmanların
qələbəsi və ya məğlubiyyətinin səbəbi) barəsində bir xəbər çatsa (araşdırmadan)
onu yayarlar, halbuki əgər onu Allahın peyğəmbərinə və özlərinin ixtiyar sahiblərinə
həvalə etsəydilər, şübhəsiz onlardan araşdırma əhli olanlar onun həqiqətini dərk
edərdilər (və bir çarə yolu tapardılar). Əgər Allah sizə lütf və mərhəmət göstərməsəydi,
şübhəsiz ki, az bir qisminizi çıxmaqla hamınız Şeytana tabe olardınız.
84. Odur ki, Allah yolunda vuruş. Sən yalnız
özün (öz vəzifən) üçün məsuliyyət daşıyırsan. Möminləri də (cihada) həvəsləndir.
Ümid var ki, Allah kafirlərin bəla və zərərin(dən siz)i saxlasın. Allah daha artıq
bəla və daha ağır cəza verəndir.
85. Kim (hər hansı bir xeyir işdə Allah və ya
məxluq yanında) gözəl vasitəçilik etsə, həmin işdən ona pay (dünyada və axirətdə
savab) çatacaqdır. Həmçinin kim pis vasitəçilik (hər hansı bir nahaq işdə və ya
ləyaqətsiz bir şəxsin xeyrinə vasitəçilik) etsə, ona da həmin işdən (işin günah
və əzabından) pay düşəcəkdir. Allah həmişə hər şeyə qadir və hər şeyi qoruyandır.
86. Sizə salam verildikdə siz ondan daha gözəl
və yaxud onun kimi bir salam(la cavab) verin. Şübhəsiz, Allah hər şeyin hesabını
aparandır.
87. Tək olan Allahdan başqa bir tanrı yoxdur.
Sizi mütləq, (qəbirlərinizdən) barəsində heç bir şəkk-şübhə olmayan Qiyamət gününə
(hesaba) toplayacaqdır. Sözdə kim Allahdan daha doğruçu ola bilər?!
88. Bəs sizə nə olub ki, münafiqlər barəsində
iki dəstə olmusunuz (bir dəstəniz onlara tərəfdar, digər bir dəstə isə müxalif olub),
halbuki Allah onları etdiklərinə görə küfr və azğınlıq halına salmış və qəlblərini
alt-üst etmişdir! Allahın öz azğınlığı içərisində boşladığı kəsi hidayət etmək istəyirsiniz?!
Allahın öz azğınlığı içərisində boşladığı şəxs üçün (onun yaxşılığına doğru) əsla
bir yol tapa bilməzsən.
89. (Bu ayə kitab əhli və müşriklərdən olan
kafirlərin öz müşrik qohum və dostlarının içərisində olanlar barəsindədir.) Onlar
sizin də özləri kimi kafir olmanızı istəyirlər ki, bir-birinizlə bərabər olasınız.
Buna görə də onlar Allah yolunda (və dini qəbul etmələrini sübuta yetirmək üçün
İslam diyarına) hicrət etməyincə, əsla onlardan dostlar götürməyin. Beləliklə əgər
(bu işdən) üz döndərsələr onları (müşriklər kimi) harada tapsanız tutun və öldürün.
Onlardan heç vaxt dost və köməkçi götürməyin.
90. Sizinlə aralarında əhd-peyman olan bir dəstəyə
birləşənlər və ya sinələri sizinlə, yaxud öz tayfaları ilə vuruşmaqdan təngə gəlmiş
halda sizin yanınıza gələnlər (bu hökmdən) müstəsnadırlar. Əgər Allah istəsəydi,
şübhəsiz, onları sizin üstünüzə salar və onlar mütləq sizinlə vuruşardılar. Buna
görə də əgər sizdən uzaqlaşsalar, sizinlə vuruşmaq istəməsələr və sülh təklifi versələr,
onda Allah sizin üçün onlara qarşı (onlara hücum etməyə) bir yol qoymamışdır.
91. Tezliklə (həm) sizdən amanda və (həm də)
öz qövmlərindən xatircəm olmaq istəyən digər bir dəstə ilə qarşılaşacaqsınız. Onlar
hər dəfə küfrə və müsəlmanlarla döyüşə çağrılanda, ona tərəf qayıdırlar. Beləliklə,
əgər onlar sizdən uzaqlaşmasalar, sülh təklifi irəli sürməsələr və sizdən əl çəkməsələr
onda, onları harada tapsanız tutun və öldürün. Sizə üzərlərində açıq-aşkar hökmranlıq
bəxş etdiyimiz kəslər onlardır.
92. Heç bir möminə səhv və xəta (tamamilə xəta
üzündən baş verən və ya qəsdən edilənə oxşayan xəta) istisna olmaqla hansısa bir
mömini öldürmək yaraşmaz (və bu həm ağıl, həm də şəriət baxımından da rəva deyildir).
Kim səhvən bir mömini öldürsə, (qətlin kəffarəsi olaraq) bir mömin qulu azad etməli
və öldürülənin qohumlarına (qanbahasını) bağışlamadıqları təqdirdə qanbahası verməlidir.
Əgər öldürülən şəxs sizinlə düşmən olan bir dəstədən, özü də mömin olsa, onda (kəffarə
olaraq) mömin bir qulun azad edilməsi vacibdir (və qanbahası lazım deyildir). Əgər
sizinlə aralarında (sülh və ya himayə) əhd-peyman(ı) bağlanmış bir dəstədən olsa,
onda onun qanbahası qohumlarına verilməli və mömin bir qul azad edilməlidir. (Qul)
tapmayan kəs dalbadal iki ay oruc tutmalıdır. (Bunlar) Allah tərəfindən olan bir
tövbədir. Allah həmişə (hər şeyi) bilən və hikmət sahibidir.
93. Kim bir mömini qəsdən öldürsə (və bu əməli
halal hesab etsə), onun cəzası Cəhənnəmdir ki, orada əbədi qalacaqdır. Həmçinin
Allah ona qəzəb edər, onu Öz rəhmətindən uzaqlaşdırar və onun üçün böyük bir əzab
hazırlayar.
94. Ey iman gətirənlər, Allah yolunda (cihad
etmək üçün) səfərə çıxdığınız zaman diqqətlə araşdırma aparın və sizə salam verən
və zahirdə İslama mənsubiyyət bildirən şəxsə, dünya həyatının mənfəətini əldə etmək
istəyərək (bu bəhanə ilə onu öldürmək üçün) «sən mömin deyilsən» deməyin, halbuki
Allah yanında çoxlu qənimətlər vardır. Bundan qabaq siz də, Allah (həqiqi imanla)
sizin boynunuza haqq qoyana kimi elə idiniz (dildə iman gətirdiyinizi bildirir və
həmçinin dünya mənfəəti üçün adam öldürürdünüz). Buna görə də gərək araşdırma aparasınız.
Həqiqətən Allah etdiklərinizdən xəbərdardır.
95. Cismində xəsarət və digər üzrü olmadan
(müstəhəbbi və ya vacibi-kifayi) cihada getməyib (evdə) oturan möminlər, Allah yolunda
mal və canları ilə cihad edənlərlə əsla bir deyildirlər. Allah mal və canları ilə
cihad edənləri (evdə) oturanlardan (yüksək) bir dərəcə ilə üstün etmişdir və Allah
onların hər birinə (iman və əməli müqabilində) yaxşı bir mükafat vəd etmişdir. Allah
cihad edənlərə (evdə) oturanlardan daha böyük mükafatla üstünlük əta etmişdir,
96. Öz tərəfindən (dünya və axirətdə) dərəcələr,
bağışlanmaq və rəhmətlə! Allah həmişə bağışlayan və mehribandır.
97. Həqiqətən mələklər özlərinə zülm etməkdə
olan kəslərin canlarını alarkən (onlara) deyəcəklər: «(Din baxımından) nə (vəziyyət)də
idiniz?». Deyəcəklər: «Biz yer üzündə (iman və əməl cəhətdən) zəif (vəziyyətdə saxlanılmış
halda) idik». Mələklər deyəcəklər: «Məgər Allahın yeri geniş deyildi ki, orada
(küfr mühitindən İslam mühitinə) hicrət edəydiniz?!» Odur ki, onların yerləri Cəhənnəmdir
və ora çox pis bir dönüş yeridir.
98. Heç bir çarəsi olmayan və (hicrət etməyə)
heç cür yol tapa bilməyən zəif salınmış kişi, qadın və uşaqlar (hakim qüdrətin və
ya elm öyrənməyə mane olan mühitin zəif hala saldığı bu kəslər) müstəsnadırlar.
99. Buna görə də ümid var ki, Allah onları əfv
etsin. Allah həmişə çox əfv edən və bağışlayandır.
100. Kim Allah yolunda (cihad etmək, yaxud dini
elm öyrənmək və ya lazım olan dünya malı üçün) hicrət etsə, (öz din işlərini təmin
edə bilməsi üçün) yer üzündə ürəyi istəyən qədər çoxlu və geniş sığınacaq tapacaqdır.
Kim öz evindən Allaha və Onun peyğəmbərinə tərəf hicrət etmək niyyəti ilə çıxsa,
sonra ölüm onu haqlasa, həqiqətən, onun mükafatı Allahın öhdəsinədir. Allah həmişə
çox bağışlayan və mehribandır.
101. Yer üzündə (hətta bir ağac məsafə miqdarında
olsa belə) səfərə çıxdığınız zaman kafirlərin sizə zərər və ziyan vurub incidəcəklərindən
qorxduğunuz təqdirdə (öz dörd rükətli) namaz(lar)ınızdan (iki rükəti) azaltmağınızda
sizə günah yoxdur. Şübhəsiz, kafirlər həmişə sizə açıq-aşkar düşməndirlər.
102. (Təhlükə zamanı) aralarında olub onlar
üçün (xof) namaz(ını camaat namazı şəklində) qıldığın zaman, onlardan bir dəstə
(sənin namazının birinci rükətində) səninlə birgə qalxsınlar (və namaz qılsınlar)
və əlbəttə öz silahlarını da götürsünlər. Elə ki, səcdəyə getdilər (və namazın ikinci
rükətini camaat namazı deyil, tək qılınan namaz niyyəti ilə tamamladılar, gedib)
sizin arxanızda (düşmənin qarşısında) dursunlar və namazını qılmamış digər bir dəstə
gəlsin və öz namazlarını sənin (ikinci rükətin)lə birgə qılsınlar. Əlbəttə gərək
ehtiyatlı olsunlar və silahlarını götürsünlər. Çünki kafirlər istəyirlər ki, siz
öz silahlarınızı və mallarınızı yaddan çıxarasınız, beləliklə də onlar qəfildən
sizə hücum etsinlər. Əgər yağışdan əziyyət çəksəniz, yaxud xəstə olsanız silahlarınızı
yerə qoyaraq ehtiyat halında olmağınız sizin üçün günah deyildir. Həqiqətən Allah
kafirlər üçün alçaldıcı bir əzab hazırlamışdır.
103. (Xof) namazı(nı) tamamladıqdan sonra (bütün
hallarda) duran, oturan və böyrü üstə uzanan halda Allahı yada salın və (düşmənin
şərindən) amanda olduğunuz zaman namaz(ı adi qaydada) qılın. Şübhəsiz namaz möminlərə
həmişə vacib olan bir qərardır.
104. (Kafirlərdən olan) o dəstəni axtarmaqda
və təqib etməkdə süstlük göstərməyin. Əgər siz ağrı və əziyyət çəkirsinizsə, onlar
da sizin kimi ağrı və əziyyət çəkirlər, (halbuki,) siz Allahdan elə bir şeyə ümid
edirsiniz ki, onlar (buna) ümid etmirlər. Allah həmişə (hər şeyi) bilən və hikmətlidir.
105. Həqiqətən Biz bu kitabı sənə haqq olaraq
(uca və ağılın təsdiq etdiyi bir məqsədlə) nazil etdik ki, insanlar arasında Allahın
sənə göstərdiyi əsasda hökm çıxarasan. Xainlərin müdafiəçisi olma!
106. Allahdan bağışlanmaq dilə ki, həqiqətən
Allah həmişə çox bağışlayan və mehribandır.
107. Özlərinə xəyanət edən (və öz qəbilələrinin
etdiyi oğurluğu bir yəhudinin boynuna atan) kəsləri müdafiə etmə ki, Allah xəyanətkar
və günahkar şəxsi sevmir (müsəlmanlardan biri digərinin zirehini oğurlayıb onu bir
yəhudinin boynuna atmışdı. İş məhkəməlik oldu və oğrunun qəbiləsi Peyğəmbərdən
(s) müsəlmanın abrını qorumaq üçün onun lehinə hökm etməsini istədi. Səkkizə yaxın
ayə bu hadisə ilə bağlıdır).
108. Camaatdan gizlədirlər, Allahdan isə gizlətmirlər
(həmin işin Allahdan gizli olmamasından qorxmurlar), halbuki Allah Onun razı olmadığı
söz barəsində gecə araşdırma aparıb çarə fikirləşdikləri zaman (Peyğəmbərə(s) müsəlmanın
xeyrinə hökm etməsini deməyi planlaşdırarkən) onlarla birgə idi. Allah həmişə onların
etdiklərini (elm və qüdrət baxımından) əhatə etmişdir.
109. (Oğrunun qəbiləsinə xitabən:) Bir baxın,
(tutaq ki,) dünya həyatında onları (xainləri) siz müdafiə etdiniz, amma (bəs) onları
Qiyamət günü Allahın qarşısında kim müdafiə edəcək, yaxud kim onların işinə yarayacaq?!
110. Hər kim pis bir iş görsə, yaxud özünə zülm
etsə (özünə və ya başqasına zülm etsə, yaxud etiqad və ya əməldə günah etsə), sonra
Allahdan bağışlanmaq diləsə, Allahın bağışlayan və mehriban olduğunu görər.
