36. Allaha ibadət edin və heç bir şeyi Ona şərik
qoşmayın, ata-anaya həmçinin qohumlara, yetimlərə, yoxsullara, yaxın qonşulara,
uzaq qonşulara, yaxın dostlara (həmkar, məclis yoldaşı, səfər yoldaşı və başqalarına),
yolda qalana və sahib olduğunuz qul və kənizlərə layiqli bir yaxşılıq edin. Həqiqətən
Allah təkəbbürlü və lovğa şəxsi sevmir.
37. Həmin o kəsləri ki, (mal və elmi sərf etməkdə
özləri) xəsislik edir, camaatı da (söz və əməllə) xəsisliyə sövq edirlər və Allahın
Öz fəzl və mərhəmətindən onlara verdiyini gizlədirlər. Biz kafirlər üçün alçaldıcı
bir əzab hazırlamışıq.
38. Həmin o kəslər ki, mallarını riya və camaata
göstərmək xatirinə xərcləyirlər və Allaha və axirət gününə imanları yoxdur. Yoldaş
və həmdəmi Şeytan olan kəs (bilsin ki,) o çox pis bir həmdəmdir.
39. Əgər Allaha və axirət gününə iman gətirsəydilər
və Allahın onların ruzisi etdiklərindən xərcləsəydilər, onlara nə ziyanı olardı?!
Allah həmişə onları(n halını) biləndir.
40. Şübhəsiz, Allah (heç kəsə) zərrə qədər də
zülm etməz və əgər həmin miqdarda yaxşı əməl mövcud olsa onu (onun savabını, yaxud
eynini axirətdə) ikiqat artırar və Öz tərəfindən böyük bir savab (mükafat) əta edər.
41. Buna görə də hər ümmətdən (onların iman,
küfr, itaətkarlıq və itaətsizliklərinə şahidlik etmək üçün) bir şahid (peyğəmbərlərini)
gətirəcəyimiz və səni də bunlara (bu ümmətə, yaxud o şahidlərə) şahid gətirəcəyimiz
zaman (sənin və camaatın halı) necə olacaq?!
42. Həmin gün kafirlər və Allahın elçisinə itaətsizlik
edənlər arzu edərlər ki, kaş yerlə (torpaqla) yeksan olaydılar! Allahdan heç bir
sözü gizlədə bilməzlər.
43. Ey iman gətirənlər, sərxoş halda (sərxoşluğunuz
aradan gedənə və) nə dediyinizi bilənə kimi namaza yaxınlaşmayın. Həmçinin müsafir
olduğunuz (və onda su tapmadığınız) hal istisna olmaqla cənabətli halda qüsl edənə
kimi (namaza yaxınlaşmayın). Eləcə də cənabətli halda qüsl edənə kimi məscidə yaxınlaşmayın.
Keçməyiniz (bir qapıdan girib digərindən çıxmaq) istisnadır. Əgər xəstə ya səfərdə
ikən, sizdən biri ayaqyolundan gəlmiş, ya qadınlarla yaxınlıq etmiş olsa və su tapmasanız
(və ya sudan istifadə etməməyə üzürlü səbəb olsa) pak torpaq axtarın və (iki əlinizi
ona vurduqdan sonra) üzünüzə və əllərinizə sürtün. Doğrudan da Allah əfv edən və
çox bağışlayandır.
44. Məgər kitabdan (səmavi kitab olan Tövrat
və ya İncil elmindən) bir pay verilmiş kəsləri görmədin ki, (həmin kitablardakı
mətləbləri gizlətmək və təhrif etməklə öz qövmləri üçün) azğınlığı necə alır və
sizin də haqq yoldan azmağınızı istəyirlər?!
45. Allah sizin düşmənlərinizi daha yaxşı tanıyır.
Kifayətdir ki, Allah sizin dost və başçınız olsun və kifayətdir ki, Allah sizin
yardımçınız olsun!
46. Yəhudilərdən bəziləri (Tövratın) kəlmələrin(in)
yerini (dəyişib) təhrif edir və dillərini (ərəb ləhcəsində olduğu kimi) əyməklə
və dinə tənə vurmaq məqsədilə deyirlər: «Eşitdik və (batində deyirlər) itaətsizlik
etdik və eşit ki, eşitməyəsən». (Onların bu sözlərinin zahiri mənası budur ki, pis
eşitməyəsən. Lakin onu deməkdən məqsədləri budur ki, kar olasan yaxud yaxşı söz
eşitməyəsən.) Həmçinin «raina» deyirlər (ki, onun mənası ərəb dilində «bizi riayət
et», ibrani dilində isə «ey bizim çobanımız» deməkdir)! Əgər onlar «eşitdik və itaət
etdik və eşit və bizə nəzər sal» desəydilər, şübhəsiz (bu) onlar üçün daha yaxşı
və düzgün olardı. Lakin Allah onları küfrləri vasitəsilə lənətləmiş və (rəhmətindən)
uzaqlaşdırmışdır. Buna görə də onların yalnız az bir hissəsi iman gətirər (və ya
onlar həqiqətlərin yalnız az bir qisminə iman gətirərlər).
47. Ey (səmavi) kitab verilmiş kəslər, bəzi
üzləri məhv edərək arxalarına çevirməmişdən (cisimlərini bu hala salmamışdan və
ya ruhlarını imandan küfrə döndərməmişdən), yaxud Əshabus-səbti (şənbə günü balıq
tutan balıqçıları) lənətlədiyimiz (və eybəcər hala saldığımız) kimi onlara da lənət
edərək (rəhmətimizdən) uzaqlaşdırmamışdan qabaq yanınızda olan (din və kitab)ın
təsdiqi olan (və bu Peyğəmbərin və onun kitabının sizin yanınızda olan əlamətləri
ilə uyğun gələn) nazil etdiyimizə (Qur’ana) iman gətirin. Allahın əmri həmişə yerinə
yetəndir.
48. Şübhəsiz, Allah Ona şərik qoşulmasını (bu
günahı) bağışlamaz və ondan başqasını (yaxud ondan kiçik günahları) istədiyi şəxs
üçün (tövbəsiz) bağışlayar. Allaha şərik qoşan kəs həqiqətən böyük bir günah uydurmuşdur.
49. Özlərini təmizə çıxarıb tərifləyənləri görmədinmi?!
(Bəşər övladına özünü tərifləmək yaraşmaz,) əksinə istədiyinin pak olmasını tərifləyən
Allahdır. (Əgər Allah onları tərifləməsə və onlara özlərini təriflədiklərinə görə
əzab versə) onlara xurma çərdəyinin üzərində olan nazik sap qədər də zülm olunmaz.
50. Bax gör (özlərini tərifləmək və Onun övladı
olmalarını iddia etməklə) Allaha qarşı necə yalan uydururlar. Aşkar bir günah kimi,
elə bu kifayətdir.
51. Məgər kitabdan (Tövrat və İncildən) bir
pay verilmiş kəsləri görmədinmi ki, hər büt və azğına iman gətirir və küfr edən
kəslər barəsində «onlar iman gətirənlərdən daha doğru yoldadırlar» deyirlər?!
52. Onlardır Allahın lənət etdiyi (Öz rəhmətindən
uzaqlaşdırdığı) kəslər! Allahın lənət etdiyi şəxsə əsla bir yardımçı tapa bilməzsən.
53. Məgər onların (Tövrat və İncil alimlərinin)
hökümətdən bir payları var (ki, peyğəmbərlik və hidayəti istədikləri şəxsə versinlər)?!
Əgər elə olsaydı, onda onlar camaata (mal və məqamdan) hətta xurma tumunun arxasındakı
nöqtə qədər də olsun (bir şey) verməzdilər!
54. Yoxsa onlar Allahın insanlara (Peyğəmbərə
və onun əhli-beytinə) Öz fəzlindən verdiyi şeyə görə paxıllıq edirlər? Həqiqətən,
Biz İbrahim ailəsinə kitab və hikmət (peyğəmbərlik, şəriət və əqli maarif) verdik
və onlara böyük bir hökümət əta etdik.
55. Beləliklə onların (kitab əhlinin) bəzisi
ona (Muhəmmədə-səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) iman gətirdi, bəzisi ondan
üz döndərdi və başqalarını da ona iman gətirməkdən saxladı. Alovlanmış od olan Cəhənnəm
onlara kifayətdir.
56. Şübhəsiz, ayələrimizi (Qur’anı) və (tovhid)
nişanələrimizi inkar edənləri tezliklə (ölən kimi Bərzəx aləmində, yaxud Allahın
nəzərində tez olan Qiyamətdə yandırıcı) oda daxil edəcək və onun istiliyini onlara
daddıracağıq. Dəriləri yanıb bişdiyi zaman onların yerinə başqa dərilər gətirərik
ki, əzabı (tam) dadsınlar. Doğrudan da Allah qüdrətli və hikmət sahibidir.
57. İman gətirib yaxşı işlər görən kəsləri tezliklə
(qəsrlərinin və ağaclarının) altından çaylar axan Cənnətlərə daxil edəcəyik. Onlar
orada həmişəlik və əbədi qalarlar. Onlar üçün orada (qadınlara xas aybaşıdan, pis
əxlaq və əməldən, cismani eyblərdən) pak zövcələr vardır və onları geniş və sabit
kölgə altına daxil edərik.
58. Həqiqətən, Allah sizə əmanətləri (vacibi
əməlləri Allaha və camaatın haqlarını onlara) öz sahiblərinə qaytarmağınızı əmr
edir. İnsanlar arasında (mübahisə və dava-dalaş barəsində və ya şəxslər və hadisələr
haqqında) hökm çıxaranda, ədalətlə hökm çıxarın. Doğrudan da Allah sizə gözəl bir
öyüdlə nəsihət edir. Həqiqətən Allah həmişə eşidən və görəndir.
59. Ey iman gətirənlər, Allaha itaət edin, Onun
peyğəmbərinə və (Peyğəmbərin məsum canişinləri olan) öz əmr sahiblərinizə tabe olun.
Beləliklə, əgər (din və ya dünya işlərindən) bir şey barəsində mübahisəniz olsa,
Allaha və axirət gününə imanınız varsa, onu Allaha və Onun peyğəmbərinə həvalə edin
(dini ixtilafı şəriət alimi, dünya barəsindəki ixtilafı isə qazı vasitəsilə Allahın
kitabına və Peyğəmbərin sünnəsinə əsaslandırın). Bu (sizin üçün) daha xeyirli və
nəticə baxımından daha gözəldir.
60. Məgər sənə nazil olana və səndən əvvəlkilərə
(keçmiş peyğəmbərlərə) iman gətirdiklərini güman edən, lakin (mübahisə zamanı) mühakiməni
ona qarşı kafir olmaları əmr olunmuş azğınların (kafirlərin azğın hakimlərinin)
yanına aparmaq istəyən kəsləri görmədin?! Şeytan onları uzun-uzadı bir zəlalətlə
azdırmaq istəyir.
61. Onlara «Allahın nazil etdiyinə və Onun peyğəmbərinə
tərəf gəlin» deyildikdə, münafiqlərin səndən tam üz döndərmələrini və başqalarını
da saxlamalarını görərsən.
62. Belə isə, öz əlləri ilə etdiklərinin cəzası
olaraq onlara bir müsibət gələn zaman (onların üzrxahlıq və rüsvayçılıqları) necə
olacaq? Sənin yanına gələrək Allaha and içirlər ki, bizim (kafirlərin yanına mühakiməyə
getməkdə) yaxşılıqdan və (iki tərəf arasında) barışıq yaratmaqdan başqa bir məqsədimiz
yox idi!
63. Allah onların qəlblərindəkini (ikiüzlülük
və düşmənçiliyi) bilir. Buna görə də onlardan üz çevir (mübarizə və döyüş fikrində
olma), onlara nəsihət ver və yetərli və canlarına təsir edən söz de.
64. Biz hər bir peyğəmbəri, yalnız Allahın kömək
və izni ilə itaət olunmaq üçün göndərmişdik. Əgər onlar özlərinə zülm etdikləri
zaman sənin yanına gəlsəydilər, sonra Allahdan bağışlanmaq istəsəydilər və Allahın
Peyğəmbəri də (Allahdan) onlar üçün bağışlanmaq diləsəydi, şübhəsiz Allahın çox
tövbə qəbul edən və mehriban olduğunu görərdilər.
65. Amma belə deyildir (onların imanları yoxdur).
Sənin Rəbbinə and olsun ki, onlar aralarındakı ixtilaflarda səni hakim etməyincə,
sonra isə sənin verdiyin hökmə görə özlərində heç bir sıxıntı və narahatlıq duymayıb
tamamilə təslim olmayınca iman gətirməzlər.
66. Əgər Biz onlara «(cihad cəbhəsində hazır
olmaqla) özünüzü öldürün və ya öz vətən və evlərinizdən çıxın» (deyə) qərar versəydik,
(bunu) onların az bir qismi istisna olmaqla, yerinə yetirməzdilər. Əgər onlara verilən
nəsihətlərə əməl etsəydilər, şübhəsiz bu, onlar üçün daha yaxşı və imanın sabitliyi
və ruhun güclənməsi baxımından daha möhkəm olardı.
67. Onda Biz də mütləq onlara Öz tərəfimizdən
böyük bir mükafat əta edərdik.
68. Və şübhəsiz, onları (etiqad, əxlaq və əməldə)
doğru yola hidayət edərdik.
69. Allaha və Onun Peyğəmbərinə itaət edənlər
(dünya və axirətdə) Allahın nemət verdiyi kəslərlə – peyğəmbərlər, doğruçular, şəhidlər,
əməllərə şahid olanlar və saleh insanlarla – birlikdədirlər. Onlar gözəl dostlardır.
70. (Həmin şəxslərlə) bu (dostluq) Allah tərəfindən
olan bir əta və bəxşişdir. Allahın (hər kəsin layiq olduğu dərəcəni və ona münasib
olan savabı) bilməsi kifayətdir.
71. Ey iman gətirənlər, (din düşmənləri qarşısında)
öz hazırlığınızı qoruyaraq silahlarınızı götürün. Beləliklə (şəraitə uyğun olaraq)
dəstə-dəstə və ya hamılıqla hərəkət edin və köçün.
72. Şübhəsiz, sizin aranızda (cihada yola düşməkdə)
ağır tərpənən (və başqalarını da ağır tərpənməyə vadar edən), beləliklə sizə bir
müsibət üz verdikdə «Allah mənə lütf və kömək etdi ki, orada onlarla birgə olmadım»
deyən də var.
73. Və əgər sizə Allah tərəfindən (qələbə və
qənimət kimi) bir lütf və mərhəmət gəlsə, o, sizinlə onun arasında əsla bir dostluq
və məhəbbət olmamış (və sizinlə birgə döyüşdə iştirak edə bilməzmiş) kimi deyər:
«Kaş mən də onlarla birgə olub böyük bir feyzə nail olaydım!»
74. Odur ki, gərək dünya həyatını axirətə satan
kəslər Allah yolunda vuruşsunlar. Kim Allah yolunda vuruşaraq öldürülsə, yaxud qalib
gəlsə, tezliklə ona böyük bir mükafat əta edəcəyik.
75. Sizə nə olub ki, Allah yolunda və (o günlərdə
müşriklərin hakimiyyəti altında olan Məkkə müsəlmanlarının, eləcə də bütün əsrlərdə
zəmanə imperiyalarının hakimiyyəti altında olan) kişi, qadın və uşaqlardan ibarət
müstəzəflərin (zəif hala salınıb həmin halda saxlanılan təbəqənin) - həmişə «ey
Rəbbimiz, bizi əhalisi zalım olan bu şəhərdən kənara çıxart, bizə Öz tərəfindən
bir başçı ver və bizə Öz tərəfindən bir köməkçi təyin et» deyən kəslərin (nicatı)
uğrunda vuruşmursunuz?!
76. İman gətirənlər Allah yolunda vuruşurlar.
Küfr edənlər isə azğının (haqqa itaətsizlik edən tüğyançının) yolunda vuruşurlar.
Buna görə də siz Şeytanın köməkçiləri və dostlarına qarşı vuruşun. Şübhəsiz Şeytanın
məkr və hiyləsi həmişə (Allahın tökdüyü tədbir müqabilində) zəifdir.
77. Məgər (cihad hökmündən qabaq Məkkədə)
«(müşriklərlə döyüşdən) əl saxlayın, namaz qılın və zəkat verin» deyilən (lakin
döyüşə tələsən), amma (Mədinədə) döyüş yazılan və qərara alınan zaman, bir dəstəsi
insanlardan Allah qorxusu qədər və ya ondan da artıq qorxan və «ey Rəbbimiz, nə
üçün bizə döyüş qərara aldın (yazdın)? Nə üçün bizə azacıq bir möhlət vermədin?»
deyən kəsləri görmədinmi?! De: «Dünyanın mənfəəti azdır və təqvalılar üçün axirət
daha yaxşıdır. (Orada) sizə hətta xurma çərdəyinin yarığındakı nazik tel qədər zülm
olunmayacaq və haqqınızdan kəsilməyəcəkdir.»
78. Harada olsanız, hətta ucaldılmış hasarlar
və qəsrlərin içində olsanız belə, ölüm sizi haqlayacaqdır. Onlara (münafiqlərə)
bir yaxşılıq (sərvət, firavanlıq və qənimət) yetişəndə «bu, Allah tərəfindəndir»
deyərlər, bir pislik (yoxsulluq, xəstəlik və məğlubiyyət) yetişəndə isə «bu, sənin
tərəfindəndir (sənin nəhsliyinin ucbatındandır)» deyərlər. De: «Bunların hamısı
Allah tərəfindəndir» (dünyada baş verən bütün hadisələr birbaşa Onun istək və iradəsi
ilədir, lakin onları yaradan səbəblər müxtəlifdir). Bəs bu qövmə nə olub ki, sözü
dərk etmək istəmirlər?
79. (Ey insan,) sənə yetişən hər hansı bir yaxşılıq
Allah tərəfindəndir (onun səbəbi Allahın rəhmətidir) və sənə yetişən hər hansı bir
pislik sənin öz tərəfindəndir (onun səbəbi sənin günahlarındır). (Ey Peyğəmbər,)
Biz səni insanlara elçi olaraq göndərdik. Allahın (sənin peyğəmbərliyinə) şahid
olması kifayətdir.
80. Allahın peyğəmbərinə itaət edən kəs, əslində
Allaha itaət edib və kim üz döndərsə, Biz səni onların (əməlləri) üzərində gözətçi
göndərməmişik.