101. Onlara (yəhudi və xristianlara) Allah tərəfindən
əllərində olanı (Tövrat və İncili) təsdiq edən bir peyğəmbər gəldikdə, onlardan
kitab (elmi) verilmiş bir dəstə Allahın kitabına (Qur’ana və ya öz kitablarına,
onun Allahın kitabı olmasını) bilmirmiş kimi arxa çevirdi.
102. (Yəhudilər) Süleymanın zamanında şeytanların
(özlərinin tərtib etdikləri cadu kitabından) oxuduqlarına tabe oldular. Süleyman
kafir olmadı (həmin dövrdə küfrə səbəb olan və ya küfr hesab olunan sehr günahına
batmadı), lakin şeytanlar camaata sehr öyrətməklə və həmçinin Babil diyarına nazil
olmuş iki mələyə - Harut və Maruta nazil olanla (onlara tabe olmaqla) kafir oldular.
Halbuki o ikisi «biz yalnız imtahan vasitəsiyik (və sehri sənə yalnız sehrbazlarla
mübarizə və onların sehrini batil etmək üçün öyrədirik)» deməkdən başqa heç kəsə
(bir şey) öyrətmirdilər. Odur ki, amandır, küfr etmə (və sehri qadağan olunmuş yerlərdə
istifadə etmə)!» Lakin onlar o iki mələkdən vasitəsilə ərlə arvad arasında ayrılıq
saldıqları şey öyrənirdilər, halbuki Allahın (əzəli) izni olmadan kiməsə zərər vurmaq
qüdrətinə malik deyildilər. Və onlar daim özlərinə zərər vuran və faydası olmayan
şeylər öyrənirdilər. Həqiqətən, (yəhudi tayfası) belə bir əməli satın alanın axirətdə
bir nəsibinin olmayacağının qətiliyini bilirdilər. Özlərini satdıqları şey olduqca
pisdir, əgər bilsəydilər!
103. Əgər onlar iman gətirsəydilər və təqvalı
olsaydılar (Allahdan qorxsaydılar) əlbəttə ki, Allah tərəfindən olan savab daha
yaxşı olardı, əgər bilsəydilər!
104. Ey iman gətirənlər! (Peyğəmbərə xitab edərkən)
«raina» (bizi riayət elə) deməyin, «unzurna» (bizə nəzər sal) deyin (-çünki, birinci
ifadə yəhudilərin yanında nifrin mənasınadır-) və (Allahın əmrini) eşidin! Kafirlər
üçün ağrılı bir əzab vardır.
105. Nə kitab əhlindən olan kafirlər, nə də
müşriklər Rəbbiniz tərəfindən sizə (vəhy, kitab və qələbə kimi) bir xeyir nazil
olmasını sevmirlər, halbuki Allah Öz rəhmətini istədiyi şəxsə məxsus edər. Allah
böyük lütf, mərhəmət sahibidir.
106. Hər hansı bir nişanəni aradan aparsaq,
ya yaddaşlardan silsək, ondan daha xeyirlisini, ya onun bənzərini gətirərik (hər
hansı bir Qur’an ayəsini, ya ümumi bir hökmü, ya hansısa bir ilahi dəlili və ya
digər əlamətləri götürsək, onun yerinə başqasını gətirərik). Məgər Allahın hər bir
şeyə qadir olmasını bilmirsən?!
107. Məgər bilmirsənmi ki, göylərin və yerin
həqiqi mülkiyyəti, səltənəti və höküməti yalnız Allaha məxsusdur?! (Çünki hər bir
şeyin yaradılışı, qorunması, idarə olunması və yox edilməsi Onun istəyindən asılıdır.)
Sizin Allahdan başqa heç bir başçı və yardımçınız yoxdur?!
108. Yoxsa siz də Peyğəmbərinizdən bundan qabaq
Musadan (Allahın gözlə görülməsi) istənilən kimi (qeyri-mümkün və ya faydasız bir
iş) istəmək istəyirsiniz?! İmanın yerinə küfrü qəbul edən şəxs, həqiqətən, doğru
yolu itirmişdir.
109. Kitab əhlinin çoxu həqiqət (İslamın haqq
olması) onlara aydın olduqdan sonra vücudlarından qaynaqlanan paxıllıq üzündən sizi
imanınızdan sonra küfrə qaytarmaq istəyirlər. Buna görə də Allahın əmri gələnə kimi
(hələlik onlarla vuruşmaqdan vaz) keçin və (onları) məzəmmət etməyin. Həqiqətən,
Allah hər şeyə qadirdir.
110. Namaz qılın və zəkat verin. Özünüz üçün
qabağa nə yaxşı əməl göndərsəniz onu(n hamısını) Allahın yanında tapacaqsınız. Həqiqətən,
Allah etdiyiniz (bütün) əməlləri görəndir.
111. Və dedilər: «Cənnətə yəhudi, ya xristiandan
başqa əsla heç kəs daxil olmayacaqdır.» Bu, onların xam xəyallarıdır. De: «Əgər
doğruçusunuzsa dəlil-sübutunuzu gətirin.»
112. Bəli, özünün bütün vücudunu Allaha təslim
edən kəs, yaxşı əməl sahibi olsa, onun üçün Rəbbinin yanında məqamına uyğun bir
mükafat vardır. Onlar üçün (axirətdə heç) bir qorxu yoxdur və onlar qəmgin olmayacaqlar.
113. Yəhudilər dedilər: «Xristianlar haqq dində
deyildirlər.» Və xristianlar dedilər: «Yəhudilər doğru dində deyildirlər.» Halbuki,
onların hamısı (səma) kitab(ı) oxuyurlar. (Deməli iddiaların hər ikisi səhvdir və
hər iki şəriət yalnız öz zamanlarında haqdır.) (Müşriklər kimi) nadanlar da onların
sözləri kimi (sözlər) dedilər (ki, müsəlmanlar haqq deyildirlər). Odur ki, barəsində
ixtilafa düşdükləri şey barəsində onların aralarında Qiyamət günü Allah hökm edəcəkdir.
114. Allah məscidlərində Onun adının çəkilməsinə
mane olan və onların viran edilməsi (istiqaməti)ndə çalışandan daha zalım kim ola
bilər? Onlar ora ancaq (insanların və ya Allahın) qorxu(su) ilə daxil olmalıdırlar
və buna layiqdirlər. Onlar üçün (bu) dünyada xarlıq, axirətdə isə böyük bir əzab
vardır.
115. Şərq və qərb (yer kürəsi, eləcə də şərq
və qərbi olan bütün planetlər) Allaha məxsusdur. Odur ki, (bütün dua və ibadətlərdə)
hansı tərəfə üz tutsanız Allahın üzü (səmti) oradır. Şübhəsiz Allah (vücud, qüdrət
və rəhmət baxımından) geniş və biləndir.
116. Və (kitab əhli) dedi: «Allah (Özü üçün)
övlad götürmüşdür!» O (bütün bunlardan) pakdır! Əksinə, göylərdə və yerdə olanların
hamısı Onun həqiqi mülküdür (çünki onların yaradılışı, qorunması, idarə olunması
və yox edilməsi Onun əlindədir). Hamı Onun qarşısında təslimdir. (Belə olan halda,
mülkiyyət necə övlad ola bilər və mülkiyyət sahibinin ona nə ehtiyacı var?)
117. (O,) göyləri və yeri yoxdan (layihə və
plansız) yaradandır. Bir şeyin vücuda gəlməsi əmrini verəndə, ona yalnız «ol!» deyər,
(həmin şey də) dərhal olar. (Bir şeyi istədiyi zaman həmin şey dərhal vücuda gələr.)
118. (Müşrik və kafirlərdən olan) nadanlar dedilər:
«Allah bizimlə nə üçün danışmır və ya bizə (sənin peyğəmbərliyinə dəlalət edən)
bir möcüzə gəlmir?!» Onlardan qabaqkılar da buna bənzər sözlər dedilər. Onların
qəlbləri (nadanlıq və inadkarlıqda) bir-birinə bənzəyir. Şübhəsiz, Biz (tovhid və
Öz dinimiz barəsindəki) aydın dəlilləri inam əhli üçün bəyan etmişik.
119. Şübhəsiz, Biz səni haqq və doğru olaraq
müjdə verən və qorxudan kimi göndərdik və sən (risaləti çatdırdıqdan və dəlil gətirərək
bəhanəyə yer qoymadıqdan sonra) Cəhənnəm əhli üçün (onların vəziyyətləri barəsində)
qətiyyən məsuliyyət daşımırsan.
120. Sən yəhudi və xristianların dinlərinə tabe
olmayınca, onlar heç vaxt səndən razı qalmayacaqlar. De: «Həqiqətən (əsl) hidayət
yalnız Allahın hidayətidir». Əgər sənə gələn elmdən sonra, onların nəfsi istəklərinə
tabe olsan, Allah tərəfindən sənin üçün əsla bir başçı və yardımçı olmayacaqdır.
121. Ona (Qur’ana, ya Peyğəmbərə) iman gətirənlər
(yəhudi və xristianlar kimi səma) kitab(ı) verdiyimiz və onu layiqincə (təhrif etmədən,
düşünüb əməl etməklə) tilavət edən kəslərdir. Ziyana uğrayanlar isə onu inkar edənlərdir.
122. Ey İsrail övladları, sizə verdiyim nemətimi
və sizi (öz zamanınızda) bütün aləmdəkilərdən üstün etməyimi xatırlayın.
123. Və heç kəsin bir başqasının əzabını dəf
edə bilməyəcəyi, (əzabın yerinə) ondan bir əvəzin qəbul olunmayacağı, şəfaətin ona
heç bir fayda verməyəcəyi və onlara heç bir köməyin də göstərilməyəcəyi gündən çəkinin.
124. Və (yadına sal) o zaman(ı) ki, Rəbbi İbrahimi
bəzi işlərlə imtahana çəkdi. Beləliklə, o (İbrahim), hər şeyi kamil surətdə yerinə
yetirdi. Rəbbi dedi: «Həqiqətən, Mən səni insanlara imam və rəhbər təyin etdim.»
(İbrahim) dedi: «Övladlarımdan necə?» Dedi: «Mənim əhd-peymanım zalımlara nəsib
olmaz.»
125. Və (yadınıza salın) o zaman(ı) ki, Biz
bu Evi (əzəmətli Kə’bəni) insanların dönüş yeri və əmin-amanlıq məkanı etdik və
(dedik): «İbrahim məqamından (onun arxasından, ya sağ və ya sol tərəfindən) namaz
üçün bir yer seçin. Və İbrahim ilə İsmailə tapşırdıq ki, Mənim evimi təvaf edənlər,
yaxınlıqda olanlar (yaxud ibadətə çəkilənlər), rüku və səcdə edənlər üçün pak-pakizə
edin.
126. Və (xatırlayın) o zaman(ı) ki, İbrahim
dedi: «Ey Rəbbim, buranı (bu diyarı) təhlükəsiz və əmin-amanlığı olan bir şəhər
et və onun əhalisinə – Allaha və axirət gününə iman gətirənlərə – hər növ meyvə
və məhsullardan ruzi ver.» Buyurdu: «(Elə də edəcəyəm) və kim kafir olsa, onu bir
az bəhrələndirəcək, sonra isə odun əzabına düçar edəcəyəm və ora pis bir qayıdış
yeridir!»
127. Və (yada salın) o zaman(ı) ki, İbrahim
və İsmail evin (Kə’bənin) təməlini ucaldırdılar (və deyirdilər): «Ey Rəbbimiz,
(bu əməli) bizdən qəbul et ki, həqiqətən, eşidən və bilən Sənsən!»
128. «Ey Rəbbimiz, bizi Özünə (əmrlərinə) təslim
et, övladlarımızdan da Sənə təslim olan ümmət (yarat), bizim (Həcc, qurban kəsmək
və qurbanlıq yerləri kimi) ibadət əməllərimizi bizə göstər və bizə nəzər sal ki,
həqiqətən çox mehriban, tövbələri qəbul edən və rəhmli Sənsən!»
129. «Ey Rəbbimiz, onların arasına özlərindən
Sənin ayələrini onlara oxuyan, kitab və hikmət (şəriət elmləri və əqli biliklər)
öyrədən və onları paklaşdıran bir peyğəmbər seçib göndər. Çünki, yenilməz qüdrət
və hikmət sahibi Sənsən!»
130. İbrahimin dinindən öz qədir-qiymətini bilməyən
və özünü nadanlığa vurandan başqa kim üz döndərər?! Şübhəsiz, Biz onu bu dünyada
(peyğəmbərlik, imamlıq və hikmət üçün) seçdik və o, axirətdə (də) mütləq saleh
(bəndə)lərdən olacaqdır.
131. O zaman Rəbbi (tovhid dəlillərini göstərdikdən
sonra, ilham yolu ilə) ona «təslim ol!» buyuranda o, «aləmlərin Rəbbinə təslim oldum»
dedi. Həmçinin (peyğəmbər kimi seçilərək göndərildikdən sonra, vəhy yolu ilə) ona
«əmrə təslim ol!» buyuranda o, «Allahın əmrlərinə təslim oldum» dedi.
132. İbrahim və Yəqub oğlanlarına öz dinlərini
tövsiyə etdilər (və hər biri öz vəsiyyətində dedi) ki: «Ey mənim oğlanlarım, şübhəsiz,
Allah bu dini sizin üçün seçib. Buna görə də (çalışın) dünyadan mütləq yalnız müsəlman
olaraq gedin!»
133. (Siz ki, «Yəqub öz oğlanlarına yəhudiliyi
tövsiyə etdi» deyirsiniz,) məgər Yəqubun ölümü çatan zaman onun yanında və şahid
idiniz? (Halbuki, Yəqub) öz oğlanlarına: «Məndən sonra nəyə ibadət edəcəksiniz?»
– deyəndə, (İbrahimin hənif dinini tapşırmışdı və oğlanları da onun cavabında)
«sənin və ataların İbrahimin, İsmailin və İshaqın Allahı olan tək Allaha ibadət
edəcəyik və biz Ona (Onun əmrlərinə) təslim olanlarıq» demişdilər.
134. Onlar bir ümmət idilər ki, keçib-getdilər.
Onların əldə etdikləri özlərinə, siz (kitab əhlin)in əldə etdiyiniz isə sizə aiddir
və siz əsla onların etdikləri əməllər barəsində sorğu-sual edilməyəcəksiniz.
135. Və (kitab əhli insanlara) dedilər: «Yəhudi
yaxud xaçpərəst olun ki, doğru yolu tapasınız.» De: «Əksinə, haqq (yol)a yönəlmiş
İbrahimin dininə (tabe olacağıq) və o, əsla müşriklərdən olmayıb.»
136. (Ey möminlər) deyin: «Biz Allaha və bizə
nazil olana, İbrahim, İsmail, İshaq, Yəqub və Əsbata (Yəqubun nəvələrinə) nazil
olana, Musa və İsaya, eləcə də peyğəmbərlərə Rəbbi tərəfindən verilənlərə iman gətirdik.
Onların arasında (haqq olmaları və Allah tərəfindən seçilib göndərilmələri baxımından)
heç bir fərq qoymuruq və biz Onun müqabilində təslim olanlarıq.»
137. Beləliklə, əgər onlar da sizin iman gətirdiklərinizə
iman gətirsələr, şübhəsiz, doğru yolu tapıblar. Əgər üz döndərsələr, həqiqətən,
müxalifət və düşmənçilik məqamındadırlar. Buna görə də, Allah tezliklə onların şərrini
səndən dəf edəcəkdir və Odur eşidən və bilən!
138. (Bəli, bizim qəlblərimizin imanı) ilahi
boyaqçılıqdır! Kimin boyaqçılığı Allahınkından gözəldir? Biz Ona ibadət edənlərik.
139. De: «Bizimlə Allah(ın işi) barəsində höcətləşirsiniz
(ki, peyğəmbəri nə üçün ərəblərdən seçdi)? Halbuki O, (həm) bizim Rəbbimiz və (həm
də) sizin Rəbbinizdir və bizim əməllərimiz bizə, sizin əməlləriniz isə sizə aiddir
və biz Ona sadiqik» (və Peyğəmbərin seçilməsinin səbəbi həmin əməl və sədaqətdir).
140. Deyirsiniz ki, İbrahim, İsmail, İshaq,
Yəqub və (Yəqubun nəvələri olan) Əsbat yəhudi ya da xaçpərəst olublar? De: «Siz
daha çox bilirsiniz yoxsa Allah» (ki, onların yəhudilik və xaçpərəstlikdən uzaq
olduqlarına şəhadət vermişdir və siz bunu bilir və gizlədirsiniz)? Allah tərəfindən
yanında olan (hər hansı) bir şəhadəti gizlədəndən daha zalım kim ola bilər?! Allah
etdiyiniz əməllərdən əsla qafil deyildir.
